De luchtkwaliteit in scholen en kinderdagverblijven is van het grootste belang. De verontreinigende stoffen in de binnenlucht kunnen een grotere impact hebben op kinderen dan op volwassenen : hun weerstand, hun longen… zijn nog in volle ontwikkeling en, wat de peuters betreft, hun exploratief gedrag stelt hen aan een grotere hoeveelheid stoffen bloot.
Studies over dit onderwerp vonden plaats aan beide zijden van de grens .
Een kort overzicht…
In Frankrijk
De CRESPI-studie, uitgevoerd door een multidisciplinair team (CSTB, INSERM, EHESP, enz.), heeft tot doel de wetenschappelijke kennis van de gevolgen van milieublootstelling (met name aan schoonmaakmiddelen) in kinderdagverblijven te verbeteren, en zo een beter inzicht te krijgen in de oorzaken van luchtwegaandoeningen bij kinderen zoals astma. De drie doelstellingen van deze studie zijn :
– de blootstelling aan schoonmaakmiddelen in kinderdagverblijven in kaart brengen ;
– de gezondheid van de kinderen onderzoeken ;
– de relatie tussen vroegtijdige blootstelling aan schoonmaakmiddelen en de respiratoire gezondheid van kinderen bestuderen.
In het kader van deze studie zullen een innovatieve methodologie en instrumentatie worden toegepast in 100 kinderdagverblijven in de regio Île-de-France (tussen 1500 en 2500 kinderen). Voor meer informatie : https://crespi.vjf.inserm.fr
En : https://conseils.xpair.com/actualite_experts/qualite-air-creche-produits-entretien-sante-respiratoire-enfants.htm
Het Observatoire de la Qualité de l’Air (OQAI) biedt op haar website verschillende bronnen aan i.v.m. de luchtkwaliteit in scholen en kinderdagverblijven. Onder meer zijn de resultaten van een beschrijvend onderzoek naar de ventilatiepraktijken in deze gebouwen hierin opgenomen. Het document brengt de belemmeringen voor een goede ventilatie in kaart en formuleert voorstellen ter verbetering.
Een ander rapport richt zich op de uitstoot van verontreinigende stoffen voortvloeiend uit materiaal dat is vrijgekomen tijdens schoolactiviteiten (VOS en aldehyde uit verf bijvoorbeeld).
Deze documenten zijn beschikbaar op : https://www.oqai.fr/fr/campagnes/ecoles-et-creches
Het Ministerie van Ecologische Transitie stelt op zijn website een praktische gids beschikbaar ter verbetering van de BLK in instellingen waar kinderen en tieners worden ontvangen. Deze gids bestaat uit fiches waarmee verontreinigende stoffen kunnen worden geïdentificeerd en maatregelen worden voorgesteld om deze emissies te verhelpen.
Er is een ander document beschikbaar ter ondersteuning van de invoering van bewakingssystemen van de BLK in gebouwen waar kinderen komen. Het omvat de beoordeling van ventilatiesystemen, de uitvoering van een preventief actieprogramma in het gebouw en BLK-meetcampagnes.
U kan deze documenten vinden op : https://www.ecologie.gouv.fr/qualite-lair-interieur
In Wallonië
Een recente studie, uitgevoerd door het ISSeP [Institut Scientifique de Service Public] en de vzw Hypothèse, in samenwerking met SAMI (Services d’Analyse des Milieux Intérieurs), analyseerde de luchtkwaliteit in Waalse scholen. 20 Waalse scholen namen deel aan het project, dat plaatsvond in 2019. De doelstellingen van deze studie waren het schoolpersoneel bewuster te maken van BLK en de luchtkwaliteit in de scholen te meten.
De belangrijkste resultaten van de metingen toonden aan dat er over het algemeen een gebrek aan luchtverversing is in de Waalse scholen. In ⅔ van de lokalen overschreed het CO2-niveau inderdaad het waakzaamheidscriterium van 1000 ppm.
Bij de andere metingen kan worden vastgesteld dat de VOS-concentratie (vluchtige organische stoffen) binnen hoger is dan buiten maar voor de meeste metingen onder de aanbevolen waarden blijft. Formaldehyde, een VOS die als kankerverwekkend wordt beschouwd, overschreed de waakzaamheidsdrempel in 82 % van de lokalen .
Het volledig verslag van de studie is te vinden op : https://www.issep.be/wp-content/uploads/Rapport-final_AIR-ECOLE-vf-00000002.pdf
In 2010 was reeds een andere studie uitgevoerd door de SAMI van de provincie Luxemburg, en de resultaten zijn goed vergelijkbaar met deze nieuwe ISSeP-studie. (http://www.province.luxembourg.be/fr/qualite-de-l-environnement-interieur-dans-les-ecoles-fondamentales.html?IDC=4380&IDD=54797#.YIvSx6E6-Um)
Voor meer informatie en advies over de verbetering van de binnenluchtkwaliteit in scholen, zie de gids AD’AIR ! (http://environnement.sante.wallonie.be/files/document%20pdf/AD’AIR/AD’AIR%20Guides%20de%20bonnes%20pratiques.pdf)
In Vlaanderen
Voorgaande jaren werden verschillende studies opgezet om de kwaliteit van het binnenklimaat in schoolomgeving te bestuderen en het belang van een gezond binnenklimaat in de aandacht te brengen.
Het Vlaams Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO) heeft hier belangrijk onderzoekswerk in verricht en verschillende instanties verwijzen vandaag nog naar de resultaten van dit studiewerk.
De BiBA studie (Binnenlucht in Basisscholen) werd gedaan in opdracht van Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Afdeling LHRMG, dienst Milieu en Gezondheid, met als doel de invloed van het buitenmilieu, van ventilatie en van klasinrichting te bepalen op de kwaliteit van de binnenlucht in scholen. Deze studie heeft geleid tot het formuleren van concrete aanbevelingen voor het milieubeleid en andere beleidsentiteiten.
Hiertoe werd een meetcampagne georganiseerd, waarin de luchtkwaliteit in 90 klaslokalen uit 30 lagere scholen in Vlaanderen bepaald werd.
Meer details en het rapport van deze studie : https://biba.vito.be/
Het Agentschap voor Infrastructuur in het onderwijs (AGION) geeft op de website onder de rubriek Binnenmilieu bij scholenbouw een overzicht van de geldende regelgeving voor schoolgebouwen, praktische tips om de luchtkwaliteit in de klassen te verbeteren en informatie over ventilatiesystemen. Er is ook bijzondere aandacht aan ventilatie en Covid-19 : https://www.agion.be/binnenluchtkwaliteit
Het Departement Omgeving van de Vlaamse overheid publiceert via de website een reeks van richtlijnen en aanbevelingen over de binnenluchtkwaliteit in schoolgebouwen met bijzondere aandacht voor ventilatie en het gebruik van CO² monitoring : https://omgeving.vlaanderen.be/bouw-gezond
De organisatie Kind&Gezin bekommert zich eveneens om de kwaliteit van het binnenklimaat en geeft raadgevingen en tips hoe men best omgaat met de bestaande infrastructuur om het binnenklimaat te optimaliseren. Verschillende factoren komen aan bod de temperatuur en luchtvochtigheid, de ventilatie en verluchting, de afwerkingsmaterialen, de technische uitrusting : https://www.kindengezin.be/kinderopvang/sector-babys-en-peuters/infrastructuur/binnenmilieu-en-omgeving/#Ventileren-en-verluchten
Belgische nationale studie
In het kader van een NEHAP-project (National Environment and Health Action Plan -Nationaal actieplan voor leefmilieu en gezondheid, www.nehap.be), waarvan de resultaten in 2009 zijn gepubliceerd (“Project “Kinderdagverblijven”: Ontwikkeling van een instrument voor de beoordeling en analyse van het binnenmilieu “), werd de binnenluchtkwaliteit in kinderdagverblijven onderzocht. De doelstellingen van dit project waren de identificatie van vastgestelde problemen in het binnenmilieu van kinderdagverblijven en de formulering van concrete voorstellen ter oplossing. Om deze doelstellingen te bereiken, werd een 2 fasen-methodologie toegepast. Een eerste fase bestond uit een zelfbeoordeling via een vragenlijst die door de deelnemende kinderdagverblijven moest worden ingevuld. In totaal hebben 433 kinderdagverblijven deze vragenlijst beantwoord. Dankzij deze fase was een eerste evaluatie mogelijk van de kwaliteit van het binnenmilieu aan de hand van waarneembare elementen.
Daarna volgde een analysefase rond elementen die niet waarneembaar zijn door het personeel, op basis van SAMI-metingen. Voor deze fase werden 25 opvangplaatsen geselecteerd.
Uit de resultaten van de vragenlijst bleek een vaak buitensporig gebruik van deodoranten, ontsmettingsmiddelen of geparfumeerde detergenten. Er werd ook in een groot aantal instellingen degradatie vastgesteld als gevolg van een tè hoge vochtigheidsgraad.
Bij 22 deelnemers toonden de metingen hoge totale VOS-concentraties aan. Bovendien hadden 14 van de 25 geanalyseerde omgevingen schimmelproblemen. Ten slotte overschreed de CO2-concentratie in 18 van de 25 kinderdagverblijven de drempelwaarde van 1000 ppm. Hieruit blijkt eens te meer het gebrek aan luchtverversing in de gebouwen.
Lees het volledige verslag van de studie op (https://www.nehap.be/sites/default/files/public/content/creches/fr/rapport_final.pdf)
Algemene conclusie
De wereldwijde pandemie heeft de aandacht voor het belang van een gezond binnenklimaat in scholen en kleuteropvang een enorme boost gegeven.
Heel veel kennis is ondertussen reeds vergaard en wordt nu verspreid via diverse kanalen.
Spijtig genoeg onderstreept deze situatie ook dat een groot deel van de bestaande infrastructuur onvoldoende is uitgerust om een goede permanente ventilatie te verzekeren en moeten de gebruikers zich vandaag behelpen met een zelf georganiseerde vorm van monitoring van de luchtkwaliteit gebaseerd op een CO²-meting en remediëren door ramen en deuren open te zetten.
We kunnen maar hopen dat deze sensibilisering ook de nodige stimulansen geeft aan de beleidsmakers om door een financiële injectie in deze sector de technische uitrustingen te verbeteren en zo de broodnodige inhaalbeweging op gang te trekken.
